Uzmanlık, teknik yoğunlaşma ve bilgiyi gerektirirken yöneticilik, yönetim, iletişim, sosyoloji, ekonomi, psikoloji gibi birden fazla branşta bilgi ve beceri gerektirmektedir.
Yazının başlığını anlamak için öncelikle yönetici ile uzman ayrımını yapmakta fayda görüyorum. Bilindiği üzere bir işte ehil olmuş, o konu özelinde derinlemesine bir bilgi ile söz sahibi olma noktasına gelmiş meslek insanına “uzman” denilmektedir. Türk Dil Kurumu ise uzman kelimesini, kendini belli bir alanda özel olarak yetiştirmiş, belli bir işte, belli bir konuda üstün çalışmaları, geniş görüş ve bilgisi, becerisi olan kimse olarak tanımlamaktadır. Kardiyoloji uzmanının kalp üzerinde derinleşmesi, beslenme uzmanının besin maddeleri ve bunların vücut üzerindeki etkileri konusunda ehil olması, insan kaynakları uzmanının kariyer yönetimi konusunda özel bilgilere sahip olması konuya örnek olarak verilebilir. Bununla birlikte tüm bu saydığım alanların birde yöneticileri vardır. Her alanda işi yapanlar ile işi yönetenler şeklinde 2 kategori meslek insanının varlığı söz konusudur. Kardiyoloji uzmanı kalp sorunları ile ilgilenirken baş hekim hastaneyi yönetir. Pres makinesi üreten bir fabrikanın üretimden sorumlu makine mühendisi ile üretim müdürü örnekler arasında yer alabilir.
Bir işte uzman olmak ile o işi yönetmek…
Bu yazımda ülkemiz iş yaşamında sık sık karşılaştığımız sorunlu alanlardan birisine, işin yönetilmesi kısmına değinmek istiyorum. Tabi bu konuyu kendi branşım ve profesyonel ilgi alanım olan İş Sağlığı ve Güvenliği üzerinden ele alacağım.
“Hayatınızda hiç profesyonel futbolculuk yapmamış olmanıza rağmen nasıl başarılı bir teknik direktör oldunuz?” sorusuna İtalyan teknik direktör Arrigo SACCHİ’nin vermiş olduğu cevap: “İyi bir jokey olmak için at olmak gerekmez.
Sacchi durumu bir cümle ile gayet net ifade etmiş olsa bile ben bu konuya biraz daha fazla açıklık getirmeye çalışacağım.
Devletin İş Sağlığı ve Güvenliği alanında bize tanımlamış ve kategorize etmiş olduğu üç sınıf meslek insanı var. A – B ve C sınıfı İş Güvenliği uzmanı…
Bu üç kategori de uzman olarak tanımlanmış olmasına rağmen zamanla kendi içinde hiyerarşik bir yönetim anlayışı oluşmuş ve bu üçlü kategori içinde “yönetici” addedilen sınıf A sınıfı uzmanlık belgesine sahip olan kişiler olmuştur. Bu çarpık anlayış işleyişte büyük sıkıntılara gebe olmuş ve İş Güvenliği uzmanlığı neredeyse tüm itibarını kaybetme noktasına gelmiştir. Bir işte uzman olmak ile o işin yöneticisi olmak arasında bir milyon ışık yılı kadar farklar varken bu farkı görmemek yine kişi ile konu arasında bir milyon ışık yılı uzaklık olduğunu işaret etmektedir. İş Sağlığı ve Güvenliğini uzman anlayışı ile yönetmeye çalışmak bu alana verilebilecek en büyük zararlar arasındadır. Burada yol ikiye ayrılmakta ve karşımıza İş Güvenliği uzmanlığı ile İş Sağlığı ve Güvenliği yöneticiliği diye iki tanımlama çıkmaktadır.
İş güvenliği uzmanı:
İş yerindeki sağlık ve güvenlik konularına yönelik gözlemler ve kontroller yaparak, olumlu ve olumsuz durumları saptayıp olumsuz durumlar ile mücadele etme yol ve yöntemlerini ortaya koyan, bu yöntemlere yönelik ilgili paydaşları eğiten; olumlu durumların ise korunmasına ve geliştirilmesine hukuksal ve bilimsel katkı sağlayan meslek insanı.
İş Sağlığı ve Güvenliği yöneticisi:
Firmanın sağlık ve güvenlik alanındaki amaç, hedef ve politika belirleme sürecine katkı sağlayan, bu belirlemeler sonucunda analiz değerlendirmelerde bulunan, amaca ulaşmak yönünde planlama yapan ve bu planı gerçekleştirecek sistemi / sistemleri kuran, proseste yer alan tüm alan ve paydaşlara yönelik standardizasyonu sağlayan, sistemleri kontrol edecek denetim mekanizmalarını geliştiren, sistemsel ve yönetsel düzeyde saptanan sorunlara karşın sürekli iyileştirme yöntemleri belirleyen, bilgiyi, algıları, olayları, insanları, güvenlik ekonomisini, ilişkileri, riskleri ve prosesi yöneten kişi.
Bu iki tanımlamanın da bilgi ve beceri kıstasları önemli düzeyde birbirinden farklılıklar göstermektedir. Uzmanlık, teknik yoğunlaşma ve bilgiyi gerektirirken yöneticilik, yönetim, iletişim, sosyoloji, ekonomi, psikoloji gibi birden fazla branşta bilgi ve beceri gerektirmektedir. Dolayısıyla kurum / kuruluşların sağlık ve güvenlik yöneticisi istihdamı sürecinde sorgulaması gereken konular bu yazıda biraz daha öne çıkmaktadır. Uzmanlık belgesi ile İş Sağlığı ve Güvenliği yöneticisi olmanın mümkün olmaması gerçeğinin yanı sıra yöneticiliğin teknik bilgiden ayrılan çok ayrı bir konu olduğunu bilmenin fayda sağlayacağını düşünüyorum.
Herkese selamlar…
