“Türkiye’de en riskli sektörler ve en riskli 10 işkolu hangileridir?
Sigorta primlerinin tayininde, İş Sağlığı ve Güvenliği Profesyonellerinin çalışma saatlerinin belirlenmesinde, işyeri denetimlerinde ve önlem planlamasında işkolu riskleri dikkate alınıyor mu?
Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) istatistiklerini analiz ederek bu sorulara yanıt arıyoruz.”
SGK’nin yayınladığı en son iş kazası istatistikleri 2014 yılına aittir.
Bu istatistiklerde ekonomik faaliyet sınıfı (Nace kodu) bazında çalışan sayıları ve yıl içinde gerçekleşen iş kazası, işgörememezlik ve meslek hastalıkları rakamları verilmektedir.
2014 yılı SGK istatistiklerini analiz ettiğimizde iş kazalarının %44’ünün, iş kazası sonucu ölümlerin ise % 71’inin dört sektörde gerçekleştiğini görüyoruz.
Buna göre Türkiye’nin iş kazası ve ölüm hızlarına göre en riskli işkolları aşağıdaki grafikteki gibidir.
Türkiye’nin en riskli 10 ekonomik faaliyet grubunun hangi işleri kapsadığı aşağıda açıklanmıştır:
| Sıra |
Nace |
İşkolu adı |
İçerdiği bazı alt grupların açıklaması |
| 1 |
5 |
KÖMÜR VE LİNYİT ÇIKARTILMASI |
Kömür ve linyit madenciliği |
|
| 2 |
24 |
ANA METAL SANAYİ |
Demir döküm,çelik üretimi,haddehane işleri |
|
| 3 |
49 |
KARA TAŞIMACILIĞI SEKTÖRÜ |
Yolcu ve malların karayolu ile taşınması işleri |
|
| 4 |
33 |
MAK./EKİPMAN KURULUMU VE ONARIMI |
Mak./ulaştırma araçları onarımı,fabrika kurulumu işleri |
|
| 5 |
25 |
FABRİKASYON METAL ÜRÜNLERİ İM. |
Metallerin preslenmesi,dövülmesi,işlenmesi |
|
| 6 |
43 |
ÖZEL İNŞAAT FAALİYETLERİ |
Yıkım,kazı,tünel,boya,demircilik,yeraltı çalışmaları vb. |
|
| 7 |
29 |
MOTORLU KARA TAŞITI VE RÖMORK İM. |
Treyler,römork,karoseri,yedek parça ve aksesuar imalatı |
|
| 8 |
8 |
DİĞER MADENCİLİK VE TAŞ OCAKÇILIĞI |
Kum,çakıl,kil çıkarımı,kırma ve parçalama işleri |
|
| 9 |
28 |
MAKİNE VE EKİPMAN İMALATI |
Genel amaçlı makine,takım tezgahları,tarım mak.imalatı |
|
| 10 |
41 |
BİNA İNŞAATI |
Konut,hastane,okul,AVM,spor tesisi vb gibi inşaat işleri |
|
2014 Yılında yaşanan Soma Faciası, iş kazası ölümlerinde Kömür ve Linyit Madenciliği işkolunu ilk sıraya getirmiştir. Ancak 2013 yılına baktığımızda da TOP 10 liste değişmemekte, sadece Kömür ve Linyit Madenciliği sıralamada 5.liğe gerilemektedir.
Sonuçta;
99 adet uluslararası ekonomik faaliyet sınıfı (Nace kodu) mevcuttur ve bunların yüzlerce alt grupları vardır.
SGK’nın istatistikleri bu alt gruplar bazında yayınlaması yerinde olacaktır.SGK büro faaliyetlerinden madenciliğe kadar uzanan yüzlerce işkoluna aynı iş kazası primini (%2) uygulamaktadır.
İş sağlığı ve güvenliği profesyonellerinin çalışma saatlerini belirlemek için ise bu işkolu grupları çok tehlikeli, tehlikeli ve az tehlikeli olmak üzere sadece 3 tehlike sınıfına ayrılmıştır.
Sadece yukarıdaki tablo bile bu ayrımın ne kadar sığ olduğunu gösteriyor. Çünkü her sektörün alt gruplarında yer alan iş kollarında birbirinden oldukça farklı risk kategorileri bulunmaktadır.
Örneğin söz konusu sınıflandırmada metal sektörünün tamamı “tehlikeli” kategorisine alınmıştır.
Bir işyerinde birden fazla tehlike sınıfına yönelik iş yapılıyorsa “asıl iş” e göre tehlike derecesi belirlenmekte olup bu yaklaşım da yetersizdir.
Yangın ve büyük kaza riski taşıyan işkollarıyla ilgili veri mevcut değildir.
Tehlike sınıfları alt gruplar bazında SGK istatistikleri dikkate alınarak mutlaka arttırılmalı, bu işkollarına özel önlem ve düzenlemeler getirilmeli, iş kazası sigorta primleri ve İSG profesyonellerinin çalışma süreleri işyerinin riskine göre belirlenmelidir.
